Beerput Nederland: decennia van gedoogde milieucriminaliteit
Het is stuitend om te zien hoe in Nederland de afgelopen vijftig jaar de zware industrie weggekomen is met milieudelicten. En de documentaire Beerput Nederland laat zien hoe dit na de kabinetten Balkenende en Rutte alleen maar erger is geworden. Uiterst actueel, met een nieuwe milieuwet in de maak.
Vrolijk word je niet van Beerput Nederland, wel wijzer. Bezorgder ook: frauduleuze afvalbedrijven komen volgens deze documentaire in ons land namelijk al decennialang weg met milieudelicten. Hierdoor komt er chemisch afval in onze bodem, lucht en rivieren terecht en worden milieu-, gezondheids- en veiligheidseisen stelselmatig overtreden.
Rode draad is het onvermogen (lees: de onwil) van de overheid om die bedrijven adequaat aan te pakken. Politici en controlerende instanties op alle niveaus knijpen een oogje dicht. Economische bedrijvigheid en werkgelegenheid gaan immers voor alles.
Dat is natuurlijk niet nieuw, denk aan de Q-koortsaffaire, of de gaswinning in Groningen. Toch is het stuitend om opgesomd te zien in welke bochten de overheid zich de afgelopen vijftig jaar heeft gewrongen om de zware industrie te plezieren. Bedrijven werden in de jaren zeventig naar de Eemshaven gelokt met de belofte dat ze hun afval zonder restricties mochten lozen.
Pas in de jaren tachtig veranderde dat vanwege de enorme schade aan de Waddenzee, maar officieus werd het nog toegestaan. Enkele milieu-inspecteurs vertellen in de film dat hun pogingen om overtreders aan te pakken werden gesaboteerd door hogerop. In de Eemshaven door een een-twee-drietje tussen de toenmalige burgemeester, commissaris van de Koningin en de minister van VROM (allen VVD’ers), maar het gebeurde in het hele land.
Stank voor dank
En dan de vestiging van Shell in Moerdijk. Die beloofden 20 duizend banen voor ongeschoold personeel – Brabant kampte met een enorme werkeloosheid – en kregen voor twintig piek een enorm terrein voor hun raffinaderij. Een spoorlijn, het uitgraven van een waterweg en een verbindingsweg gaf de regering ze cadeau, plus een flinke subsidie. Van die banen kwam niets terecht en de omliggende gemeenten kregen stank voor dank.
Dat was toen, denk je misschien. Maar Beerput Nederland laat zien dat het omzeilen van de regels na de kabinetten Balkenende en Rutte alleen maar erger is geworden. Milieu-inspecties werden volgens Ben Ale (emeritus hoogleraar TU Delft) sindsdien gezien als het lastigvallen van bedrijven in plaats van als tegenkracht tegen de belangrijkste drijfveer van bedrijven: winstmaximalisatie.
Deze problematiek is extra actueel omdat op dit moment wordt gewerkt aan een nieuwe milieuwet. Stakeholders kunnen input geven – ook enkele bedrijven die veroordeeld of aangeklaagd zijn voor milieudelicten. Zoals Main uit Amsterdam, dat in 2016 nog beschuldigd is van het lozen van 14 miljoen liter afvalwater in het IJ. Afvalwater dat afkomstig was van BP Angola en vol zat met gevaarlijke chemische stoffen.
Die milieuwet biedt een kans om een groot en al sinds de jaren tachtig bekend probleem aan te pakken, namelijk het bijmengen van chemisch afval aan stookolie. Als een van de goedkoopste havens speelt Rotterdam speelt een sleutelrol in de markt voor stookolie en daarmee ook in het wegwerken van chemisch afval. De scheepvaart fungeert zo als illegale afvalverbrander van chemische troep. Dat moet natuurlijk stoppen, daar hoef je de industrie niet over te raadplegen. Verplicht voer voor alle op banen en groei gefixeerde politici, deze film. En natuurlijk voor iedereen die zich met die nieuwe milieuwet bezighoudt.
Bekijk Beerput Nederland hier.
De Gifcirkel
https://youtu.be/3dkZcTNhgR0