Klimaatdebat IDFA: Angst en woede slechte raadgevers
Hoogoplopende emoties tijdens IDFA’s Green Screen-debat. Jan Rotmans, hoogleraar Duurzame Transities, clasht keihard met klimaatwetenschapper Björn Lomborg. Briar Marchs liefdevolle film There Once Was An Island brengt de discussie terug tot de menselijke maat.
Documentaires die schermen met feiten en cijfers zijn niet echt haar ding, vertelt Briar March voorafgaand aan het Green Screen-debat op IDFA. “Ik verdiep me liever in een situatie die ik in al zijn complexiteit en subtiliteit laat zien, dan dat ik vertel: dit is wat ik denk en dit zijn de oplossingen.” Cool It is zo’n film vol feiten en cijfers. Hierin beargumenteert de omstreden Björn Lomborg dat klimaatverandering wordt overdreven. Volgens hem is investeren in CO2-reductie niet de oplossing.
Microkosmos
De debuterende Nieuw-Zeelandse Briar March kiest voor een totaal andere aanpak. Ze zoomt met haar film There Once Was An Island in op het eiland Nukutoa in de Stille Oceaan. Eén kilometer lang, één meter boven zeeniveau. “Het ligt ontzettend afgelegen. Hun kleine vissersbootjes zijn voor lange afstanden ongeschikt. Dat betekent gewoon dat de bewoners nergens naartoe kunnen. Dat kleine eiland is een microkosmos. De reactie van de eilanders op de directe effecten van klimaatverandering is een metafoor voor de manier waarop de wereld ermee omgaat.”
Dat het merendeel van de vierhonderd bewoners het eiland nooit heeft verlaten, maakt de situatie extra dramatisch. Nukutoa is voor hen de wereld. En die dreigt te verdwijnen. Tenminste, volgens de regering, die wil overgaan tot evacuatie. “De gemeenschap was erg in de war”, vertelt March. Ze zien dat het water oprukt. Angst om opgeslokt te worden wedijvert met de angst voor het harde leven op de vaste wal. Op Nukutoa wordt alles eerlijk gedeeld. “Er was onderling veel debat en discussie. Wat ontbrak, was betrouwbare informatie.”
Overstromingen
Dan komen twee wetenschappers de situatie onderzoeken. Brengen zij de informatie waar de bevolking naar snakt? Kenners herkennen de omstreden klimaatactivist Mark Lynas, voorstander van gentech en kernenergie. De wetenschappers concluderen dat, hoewel overstromingen vaker zullen voorkomen, het eiland met wat flinke ingrepen bewoonbaar blijft. “De wallen waarmee de bewoners zich beschermen, maken de situatie bijvoorbeeld juist erger”, vertelt March. “De natuurlijke aanwas van zand wordt erdoor gefrustreerd.” Sindsdien is er weinig veranderd. “Het water tegenhouden vraagt om geld en middelen. En die zijn er natuurlijk niet. Daarnaast zijn het drastische aanpassingen. Die zouden ze met zijn allen moeten uitvoeren. Er mist leiderschap om dat te doen.”
Ondertussen zijn de twee klimaatwetenschappers in het Green Screen-debat het fundamenteel oneens. Volgens Lomborg maakt Al Gore mensen doodsbang en verdraait hij feiten. Rotmans ziet Gore niet als zijn spreekbuis en beschuldigt Lomborg op zijn beurt van misleiding. Over één ding zijn ze het eens: klimaatverandering is een enorm, maar beheersbaar probleem. Klinkt bekend, moet March gedacht hebben.