Michael Franti in oorlogsgebied

Muzikant en activist Michael Franti filmde in Irak, Israël en de Palestijnse gebieden de menselijke prijs van oorlog en bezetting. Het resultaat, I Know I’m Not Alone, verschijnt op 24 juli op dvd. ‘Ik wil mensen bereiken die zo’n film anders niet zouden zien.’

Als reactie op de aanslagen van 11 september 2001 schreef Michael Franti – zanger van het Amerikaanse Spearhead – het nummer Bomb da World: ‘You can bomb the world to pieces, but you can’t bomb it into peace’. De regel prijkt tijdens westerse anti-oorlogsdemonstraties op menig spandoek. Franti zong hem in een item van actualiteitenprogramma Nova. Daar voorspelde hij dat de bombardementen op Afghanistan Bin Laden niet zullen doden. ‘Wel de bevolking, die is de dupe.’

Ruim tweeënhalf jaar later vertrok de Amerikaan naar het Midden-Oosten om een documentaire te maken die precies dát laat zien: de prijs die gewone burgers betalen. ‘Er zijn al zoveel films die het regeringsbeleid aanvallen of politieke argumenten aandragen. Volgens mij is het veel effectiever om te laten zien hoe gewone burgers, mensen waarmee het publiek zich kan identificeren, onder oorlog lijden.’

Telefoondraden

In Irak bezocht hij behalve een ziekenhuis vol kinderen met geamputeerde ledematen ook de in het geheim opererende heavy metalband Black Scorpions. Stoere jongens die zelf hun (onder Saddam verboden) tattoos zetten en geknapte snaren vervangen met telefoondraden. ‘Ik geef mijn leven voor een dag in vrijheid en in frisse lucht’, zucht een van hen. De Irakese lucht is dik van de razende generatoren, omdat er nauwelijks elektriciteit is. Franti: ‘Oorlog is niet alleen het militaire conflict. De meeste doden vallen ná de luchtaanvallen: mensen hebben geen water of elektriciteit, geen werk, het is nergens veilig.’

Op Irak volgde een reis door het mogelijke voorland van deze staat: Palestijns en Israëlisch gebied. Om met eigen ogen te zien hoe drie generaties leven onder oorlog, bezetting en terreur. Steeds is muziek zijn wapen om contacten te leggen of de partijen tot elkaar te brengen. Met de opzwepende funky muziek van Franti’s band Spearhead en zijn enorme charisma bereiken zijn sociaal-maatschappelijke teksten een publiek dat niet per se al politiek geëngageerd was. Binnen enkele minuten wikkelt Franti toehoorders in een warme, veilige deken van optimisme en naastenliefde.

Door zijn films in eigen land, Europa en Australië met optredens en interviews te promoten, probeert hij zoveel mogelijk mensen aan het denken te zetten. ‘De reacties zijn fantastisch. Aan het eind van de avond hebben ze een compleet andere mening. Niet alleen over deze oorlog, maar oorlog op zich. Ze zien eindelijk in dat oorlog niet alleen over politieke strategieën en bombardementen gaat, maar over mensen.’ Maar niet iedereen bekeert zich. ‘Sommigen hebben de hoop opgegeven en vinden dat oorlog nu eenmaal bij het leven hoort. Anderen vinden het doel van de oorlog rechtvaardig. Misschien plant ik een klein zaadje in dit soort mensen.’

Overheidsfalen

In Amerika ziet Franti het falen van de Amerikaanse overheid om de slachtoffers van de orkaan Katrina tijdig te helpen als belangrijke reminder. ‘Het heeft enorm veel impact gehad dat de regering geen middelen kon inzetten toen het zo nodig was omdat ze in buitenlandse oorlogen zijn gestopt. Zelfs degenen die heel bewust en goed geïnformeerd zijn, moeten er soms aan herinnerd worden dat het belangrijk is om andere mensen en om de wereld te geven. Soms wijst iets ons daar weer op: een orkaan, een inspirerend boek of een film.’

Hij noemt de demonstraties in Amerika tegen de schendingen in Darfur een voorbeeld van groeiend engagement. ‘Helaas is Afrika in de ogen van de media niet erg sexy.’ Dat de slachtoffers christelijk en de aanstichters moslim zijn, heeft natuurlijk met het protest te maken. ‘Maar ik ga mensen niet bekritiseren als ze het goede doen. Als ze mensen die christelijk zijn willen helpen, is dat prima. Ik had nooit verwacht dat religie wereldwijd zoveel onrust zou veroorzaken. Ik geloof dat hoe meer tijd we met anderen doorbrengen, elkaar in de ogen kijken en muziek, voedsel of cultuur met elkaar delen, hoe meer we zullen inzien dat die religieuze verschillen maar klein zijn.’

9/11 avant la lettre

Met andere muzikanten organiseerde Michael Franti in 1999 de gratis manifestatie 911 Power to the Peaceful. Bedoeld om de noodklok te luiden voor de dreigende executie van journalist/Black Panther Mumia Abu-Jamal. Volgens velen is die onschuldig veroordeeld. Na 2001 kreeg de naam van de manifestatie een geheel andere lading. Inmiddels is Power to the Peaceful (‘Vredelievenden aan de macht’) uitgegroeid tot een jaarlijks festival met muziek, kunst en film.