Michel Gondry: ‘Alle video’s samen vertellen een groter verhaal’

Het werk van drie belangrijke, invloedrijke videoclipregisseurs is onlangs uitgekomen op dvd. Oor sprak met alledrie: Spike Jonze, die enorm bescheiden is over zijn werk; Chris Cunningham, die het bagatalliseert, en Michel Gondry, die er zo trots op is dat hij er een documentaire over maakte. Deel 3: Michel Gondry.

Jouw dvd week een beetje af van die van de andere twee regisseurs: hij is heel persoonlijk, je vertelt over je verleden en je moeder en je broers zitten er in. Waarom?

Toen ik alle videoclips bij elkaar zocht, realiseerde ik me dat ik de verbindende factor tussen ze ben. Het klinkt een beetje raar misschien, maar ik realiseerde me dat ik veel van mezelf in mijn werk stop en ik wilde de clips met elkaar verbinden, zodat het een coherentere dvd zou worden. Ik heb nooit zo gehouden van een commentaarstem over de track, dus ik dacht: ik kan net zo goed al dat commentaar in een echte documentaire stoppen.

Wil je laten zien waar je inspiratie vandaan komt?

Ik stelde me voor wat ik zelf van de maker zou willen horen als ik van die videoclips zou houden. Zou ik meer over het creatieproces willen weten, dat soort dingen.

De documentaire is behoorlijk persoonlijk geworden. Hoe is dat ontstaan?

Als ik zelf documentaires zie over mensen die me interesseren, dan zie ik graag eerlijkheid. Het is niet zo dat ik mezelf wil verspreiden over de wereld of zo, ik wilde het ook gewoon voor mezelf maken. Ik ben er wel trots op dat alle video’s samen een groter verhaal vertellen. In ieder geval zijn ze absoluut niet saai.

Chris Cunningham vond het saai om met al die oude video’s bezig te zijn.

Cunningham doet stoer als hij dat zegt. Nee, dat is een grapje. Ik vond het ontzettend leuk.

Hoe lang heb je er over gedaan?

Het ging vrij snel. Een documentaire doe je normaal in een half jaar. Wij deden het in tien dagen.

Heb je alle video’s gebruikt?

Nee, dit is ongeveer de helft.

Hoe selecteerde je?

Ik wilde mijn vroege werk laten zien omdat het een reflectie is van wie ik ben en wat mijn stijl is. Daarna heb ik een paar jaar overgeslagen: de meer commerciële video’s. Inmiddels is mijn werk een reflectie van mezelf, hoewel het natuurlijk de bedoeling is om het nummer te helpen en de zanger te vertegenwoordigen. Maar via hen kan ik mezelf ook uiten.

Hoe houd je het interessant? Mensen verwachten telkens weer een geweldige clip van je.

Soms zijn mensen wel teleurgesteld, bijvoorbeeld Radiohead over Knives Out. Na mijn speelfilm Human Nature had ik even geen ideeën meer, het was enorm stressen om die film af te krijgen. Daarna heb ik twee video’s gedaan bij nummers die ik echt goed vond: The White Stripes en Chemical Brothers. Gelukkig bleken mijn hersenen nog steeds te functioneren.

Is dat je geheim? Dat je nummers uitzoekt waar je erg van houdt?

Het geheim is meer dat je het geluk hebt om met muzikanten te werken als ze bezig zijn om succesvol te worden. Zoals mij bij Björk of The White Stripes is gebeurd en Spike Jonze bij The Beastie Boys. Je moet de dingen doen die je leuk vindt en daarnaast het geluk hebben dat dat wat jij leuk vindt toevallig ook succesvol is.

Wat is voor jou een goede clip?

Een die als hij klaar is, volledig anders voelt dan alle video’s tot nu toe. Ik wil mezelf niet teveel op de borst slaan, maar ze zijn anders en onderhoudend. Ik probeer mezelf uit te dagen en te kijken of het me lukt om het meest simpele, suffe idee te nemen en mezelf te bewijzen dat ik het kan.

Uit de dvd blijkt dat veel van die ideeën uit je jeugd komen. Hoe herinner je je die? Heb je allerlei oude schetsboeken?

Nee, dat gaat allemaal heel organisch. Ik heb eigenlijk een heel slecht geheugen. Het is meer als wanneer je wakker wordt uit een droom? De herinnering is diffuus, maar het gevoel is heel scherp. Mijn herinneringen zijn ook zo: ik weet me veel kleine verhaaltjes te herinneren, door de emotie, door kleine frustraties, kleine grapjes.

Ik kan me herinneren dat ik stond te zingen en dat mijn vader zei: nu is het genoeg geweest met je witte saus. Ik weet ook niet waarom ik je dit vertel, maar het is het soort verhaaltje dat ik in mijn documentaire zou stoppen, volledig idioot, maar betekenisvol voor mij. Op dat moment dacht ik dat hij me plaagde om mijn gezang en ik voelde me gekwetst. Toen realiseerde ik me dat hij het had over de witte saus die ik aan het maken was. Kleine dingen zoals die tien seconden dat je je gekwetst voelt, hebben effect gehad op mijn persoonlijkheid. En dat gebruik ik in mijn clips.

Zijn het altijd enge dingen – zoals de grote hand waarover je nachtmerries had en die terugkomt in de Foo Fighters-video?

Er zijn beangstigende dingen, maar ook veel leermomenten. Ervaringen waar ik wat aan heb gehad.

Grootste wapenfeiten

Human Behavior van Björk; Around the World van Daft Punk; Fell in Love With a Girl van White Stripes