Toen ik de etiketten las, dacht ik: die rommel wil ik niet meer eten

Berend en Jantje Bolhuis zijn zowat in de bakkerij geboren, lachen ze. Hun vader begon het bedrijf in Jubbega, een dorp in gemeente Heerenveen, bijna zestig jaar geleden. Nu runnen zij de bakkerij: Berend bakt het brood, Jantje doet het banket. Dat liep vanzelf zo, vertelt Jantje: “De een vindt dit mooier, de ander vindt dat mooier.”

Dat ze zich gingen verdiepen in biologische voeding, was ook min of meer toevallig. Het begon met een verzoek van Ytsen Kooistra van de Stichting Soune Groun (1990-2005). De stichting had als doel biologische landbouw bij de Friese boeren en consumenten bekend te maken. “Hij was op zoek naar producenten”, vertelt Berend. “Er was biologisch graan, alleen was er niemand die er iets mee deed. Toen zijn wij begonnen met het bakken van biologisch brood.”

Avontuur

Dat brood werd verkocht als Fries ecoproduct, een door Stichting Soune Groun opgericht label. “Een van mijn kinderen is allergisch voor suiker en de ander voor kleurstof, dat speelde toen ook mee. Bovendien kwam er in die tijd net een healingcentrum in de buurt dat het brood zou kunnen afnemen.” Alles bij elkaar redenen genoeg om het avontuur aan te gaan.

Soms dachten ze wel: waar zijn we aan begonnen? Het was namelijk nog een hele zoektocht om te weten waar ze wat konden krijgen. “Ik moest heel Nederland doorrijden om alle ingrediënten bij elkaar te krijgen. Er waren toen nog maar heel weinig producenten”, vertelt Berend. “Maar als je ergens aan begint, dan ga je ermee door. Zo zitten we in elkaar.” “Stoppen is geen optie”, vindt ook Jantje. Ze lachen allebei, dat zullen ze vaker tegen elkaar hebben gezegd.

Welvaartsziektes

Ik moest heel Nederland doorrijden om alle biologische ingrediënten bij elkaar te krijgen

Maar alle gekheid op een stokje: ze geloofden er ook echt in. “Het is allemaal puur natuur!”, zegt Jantje enthousiast. “Eerder kocht ik gewoon mijn eten en at ik het op. Maar toen ik me erin ging verdiepen, las ik die etiketten en dacht ik: die rommel wil ik niet meer eten! Als je je daar eenmaal van bewust bent, denk je: we moeten door. Je probeert steeds wat nieuws en je krijgt ook steeds vragen: kunnen jullie daar wat mee of kun je speciaal voor mij wat maken, want ik kan bepaalde ingrediënten niet eten. Dat is ook wel weer een uitdaging dan.”

Uitdagingen vinden we heel erg leuk, knikt Berend. “De meeste mensen kunnen wel tegen diverse oergranen, maar de huidige tarwe is zo gemanipuleerd dat ze daar niet tegen kunnen, dat leidt tot welvaartsziektes.” Het ziekenhuis in Leeuwarden stuurde mensen met allergieën en andere aan voeding gerelateerd problemen naar hen, vertelt Jantje. “Je moet bij Bakker Bolhuis wezen op de markt, die kan je helpen.”

‘Biologen uit het hart’

Naast de winkel hebben ze ook een winkel op wielen, waarmee ze op de markt staan. In het begin was het alleen voor geitenwollensokken, lacht Berend. “Er waren natuurvoedingswinkels, verder was er bijna niets. Nu wil bijna iedereen gezond eten. Het is ook veel smakelijker en je bent eerder voldaan.”

Inmiddels is er een biologische markt waar je alles biologisch kunt kopen. “Het wordt er steeds drukker” vertelt Jantje. “Er komen heel veel studenten, die zijn veel meer bezig met hun voeding en de impact op de aarde. Wij kunnen precies vertellen waar het graan vandaan komt, dat vinden de mensen op het moment heel belangrijk. Toen wij net begonnen, werd daar nooit naar gevraagd.” Het mooie van de markt is dat je als producent je eigen verhaal kunt vertellen, vindt Jantje. “Dat is in de supermarkt niet zo. Dan gooi je je boodschappen in je winkelmandje en weet je niet wat erin zit of waar het vandaan komt. Het persoonlijke contact is ook weg.”

Wij kunnen precies vertellen waar het graan vandaan komt, dat vinden de mensen op het moment heel belangrijk

Hun prijzen zijn vergelijkbaar met die van een gewone goede bakker. Berend: “Vakantiegangers zeggen vaak dat ze in het westen hetzelfde voor een half brood betalen als wij voor een heel brood rekenen. We rekenen gewoon wat we nodig hebben.” Ze vinden dat iedereen gezonde voeding moet kunnen betalen, ook met een mindere portemonnee. Berend: “Wij zeggen altijd: er zijn ‘economische biologen’ en ‘biologen uit het hart’.” Jantje grapt dat zij tot de laatste categorie behoren, want dat was natuurlijk wel duidelijk.

Lokaal

De afgelopen 25 jaar werden de eisen voor biologische productie steeds strenger. Toch leidde dat nooit tot problemen. Ze groeiden erin mee. “Als er een nieuwe regel komt, dan kijk je hoe je die kunt invullen”, zegt Berend. “Je doet het goed, of je doet het niet”, vindt zijn zus. “We hebben ook klanten die dood gaan van bepaalde ingrediënten, dus daar kun je niet mee sjoemelen. Maar het is inderdaad veel werk om je steeds aan de veranderende regelgeving aan te passen.” Toen ze tien jaar geleden overstapten naar 100 procent biologisch werd alles een stuk eenvoudiger, want ze hoefden niet meer uitgebreid te registreren dat ze biologisch en gangbaar goed van elkaar hadden gescheiden.

Toen Bakker Bolhuis het biologisch certificaat kreeg, had Ytsen Kooistra, die ongelofelijk veel voor hen heeft betekend, de burgemeester uitgenodigd om het startschot te geven. Nu komt de loco-burgemeester op hun 25-jarig jubileum op 7 mei. Dan is er van 9.00 tot 15.00 uur een open dag, met koffie met iets lekkers, diverse demonstraties, proeverijen en een bio-streekmarkt. “We willen graag dat mensen wat meer gaan nadenken over wat ze werkelijk eten, dat voedsel niet van ver hoeft te komen en dat je je eigen voorzieningen moet treffen. Je kunt je eten ook bij de kleine boertjes halen”, vertelt Jantje. “Zelf proberen we ook zoveel mogelijk onze grondstoffen uit de regio te halen” vult Berend aan. Jantje knikt: “Hoe dichterbij, hoe beter.”